Avontuurlijke watervloed in de grot La Cuevona

Grotonderzoek is avontuur en wetenschap tegelijk.

Introductie.

Het bezoeken en bestuderen van grotten is een “ziekte” waar ik al tientallen jaren lang last van heb. Als geoloog die zich heeft gespecialiseerd in het hoe en waarom van het onstaan van grotten, is elk grotbezoek interessant. Gemiddeld bezoek ik elke week wel één of twee grotten en afgelopen week besloot ik om de grot La Cuevona, gelegen in de omgeving van Guardo, weer eens te bezoeken. La Cuevona, hetgeen “grote grot” betekent, bestaat uit een gallerij van enkele honderden meters lang die dwars door een kalkstenen heuvelrug loopt. De noordelijke ingang is blootgelegd gedurende de werkzaamheden in een nu verlaten kalksteengroeve, terwijl de zuidelijke en natuurlijke ingang wordt gevormd door een groot ingangsportaal, hetgeen vermoedelijk tot de naam van de grot heeft geleid. Overigens staat de grot ook bekend als Cueva de Guantes. Mijn laatste bezoek was al lang geleden en ik was benieuwd of ik deze keer nieuwe geologische details zou ontdekken. Behalve de gallerij heeft de grot nog drie redelijk grote zalen en door de hele grot loopt een ijzeren waterleidingsbuis. Vanwege de grote ingangsportaal is de grot vermoedelijk al sinds mensenheugenis bekend, vandaar dat er sinds 2009 archeologische opgravingen worden verricht. Helaas heeft het echter ook geleid tot het “verdwijnen” van alle opvallende en draagbare druipsteenafzettingen. Echter, omdat de meeste geologische aanwijzingen zich bevinden in de wanden die de grotgallerijen omsluiten, blijft een bezoek de moeite waard.

Ik moet nog opmerken dat het bezoeken van grotten over het algemeen een groeps aangelegenheid is, omdat het niet van gevaar is ontbloot. Alleen ervaren grotonderzoekers, ook wel speleologen genoemd, die alle gevaren onderkennen en ze ook niet onderschatten, mogen de meer gemakkelijke en horizontale grotten alleen bezoeken. En altijd van te voren laten weten in welke grot je je bevindt.

 Druipsteenafzettingen in de tweede zaal.

LEES VERDER EN GENIET VAN DE FOTO´S

Het avontuur.

Na de grot bij de kalksteengroeve te zijn binnen gegaan was de voortgang gemakkelijk en interessant, zelfs zijn er nog enkele kleinere druipsteen formaties gevonden (zie de foto´s) en interessante aanwijzingen dat de grot op sommige plaatsen ooit bijna tot aan het plafond was opgevuld met sediment. Totdat er op zeker ogenblik ineens het kabbelen van water hoorbaar werd. Zo´n 10 meter verderop verscheen het eerste water tussen de op de grond liggende rotsblokken en in minder dan een minuut stond ik met m´n laarzen midden in een beek. Vaak heb ik in de winter water zien stromen door in de zomer droge gallerijen, maar dat je je er net in bevindt als het water komt opzetten, nou dat is een echt buitenkansje. Terug naar de ingang was ik een lage gang gepasseerd waarvan duidelijk was dat deze geheel vol zou stromen, zodat de terugweg alleen mogelijk zou zijn indien ik voor het water uit terug zou snellen. Ik kon me echter van vorige bezoeken herinneren dat ik al vlakbij de andere ingang was en dat er geen plekken waren die tot aan het plafond konden vollopen, daarom besloot ik om eerst de situatie bij natuurlijke ingang te gaan verkennen. Na vaststelling dat er inderdaad geen mogelijkheid tot volledig onderlopen bestond, ben ik teruggegaan naar waar het waterfront zich bevond. Net voor de lage plek die zou onderlopen, is er een stenen trapje gebouwd (vermoedelijk ter voorkoming van afkalving van het hoogteverschil, wat de waterleidingsbuis zou kunnen bedekken), hetgeen me een geschikte plaats voor een leuke foto leek. Onderaan het trapje stond ik het water op te wachten, en het was opvallend dat voordat de eigenlijke waterstroom aankwam er al water door allerlei gaten en kieren naar binnen liep. In dit geval was er niet veel aan de hand, maar in andere gevallen kan het van levensbelang zijn te weten dat het water zich eerder door ondergrondse kieren en breuken kan verplaatsen dan over de bodem van  een gallerij. Nog geen halve minuut nadat het water over het trapje begon te lopen, was ik al niet meer in staat om er met droge laarzen weer uit te komen. En ik gebruik hoge laarzen. Terug naar de natuurlijke ingang was de stroom al opgezwollen tot een op enkele plaatsen kniediepe bergbeek, maar ja, m´n laarzen waren toch al nat. Eenmaal buiten de grot, bleek oa. uit de ondergelopen weilanden dat het gedurende m´n bezoek flink had geregend. De terugweg was nu dus buitenom, over de heuvelkam. Eenmaal terug bij de noordelijke ingang bleek de vloed daar eerder aangekomen te zijn dan ik; er kwam een flinke beek uit.

Het is niet mijn bedoeling om de mensen met dit soort verhalen schrik aan te jagen. Het bezoeken van grotten is meestal zeer veilig, mits men maar kennis van zaken heeft. Ook in dit avontuur is er geen moment ook maar het minste gevaar geweest. Natte laarzen, okee, maar gevaar niet.

Een topografische kaart van de Cueva de Guantes, de grot bestaat uit één lange gallerij en drie zalen. De totale lengte van de grot is zo´n 500 meter. Het is opvallend dat de gangen alleen maar noord-zuid of oost-west lopen. Als er een beek de grot inloopt staat de lage doorgang geheel vol met water, hetgeen een doorsteek onmogelijk maakt.

De noordelijke ingang van de grot is aan het licht gekomen door afgraving van de rots in een kalksteengroeve.

Bij het benaderen van de ingang vallen twee kenmerken duidelijk op: ten eerste de witte keien die karakteristiek zijn voor beekbeddingen, en ten tweede het bijna geheel ontbreken van begroeing (behalve gras) hetgeen duidt op een realtief vaak onder water staan van de bodem. Met andere woorden, oppassen geblazen.

Na nog geen honderd meter komen we bij een lage doorgang. De ijzeren buis wordt gebruikt om drinkwater naar het dorp te leiden.De grote hoeveelheid modder en plantenresten, die ook tegen het plafond aanplakken, duidt erop dat deze plaats geregeld en tot de nok toe vol loopt.

De modderige gang kunnen we voorkomen door rechts een zaal in te klimmen. Één van de weinige plekken waar we in deze grot nog enige onbedorven druipstenen kunnen vinden.

De vormen die van de bodem naar boven groeien noemen we stalagmieten.......

......en de stalactieten groeien van het plafond naar beneden.In dit geval gaat het om kleine stalactieten die zich gevormd hebben aan het einde van "gordijnen". Gordijnen worden gevormd doordat druppels water die over een schuine wand naar beneden vloeien een heel klein beetje kalk afzetten. Hierdoor onstaat er een klein beetje relief waardoor de volgende druppels hetzelfde spoor volgen (druppels zoeken altijd de laagste punten op), die elk ook een klein beetje kalk afzetten. Langzaam maar zeker groeid dit spoor aan tot een vertikale plaat die aan het plafond hangt. Aan het eind van een gordijn vinden we vaak een stalactiet.

Deze foto toont een vals dak (gezien van onderen) of een valse bodem (gezien van boven). In grotten is het dus mogelijk dat de bodem waarop je loopt misschien niet meer dan enige centimeters dik is en dat er grote ruimtes onder kunnen zitten.

In deze luchtfoto heb ik de topografie van de grot (zwart) ingetekend. De gele lijnen geven de grenzen van de kalkstenen heuvelkam aan en de blauwe lijnen de beken. Net voor de grot komen er twee beken samen om gezamelijk het zuidelijke ingangsportaal in te stromen.In het noorden stroomt de beek er bij de verlaten kalksteengroeve weer uit. De rode lijnen geven de richting van de gelaagdheid van het kalksteen aan en het is opvallend dat grotten zich vaak of evenwijdig aan, of loodrecht op de lagen vormen.

En toen kwam daar ineens het binnenstromende water aan.

Deze foto is ongeveer een halve minuut later genomen, en dit was alleen maar het begin.

Ik ben eerst even gauw doorgelopen naar de uitgang (natuurlijke ingang), om er zeker van te zijn dat de grot nergens tot aan het dak toe zou kunnen vollopen. En toen ik daar zeker van was......

.......ben ik teruggesneld om het voortkolkende waterfront te volgen. Bij het front aangekomen snel een foto gemaakt.

Dezelfde plaats zo´n 15 seconden later.......

......en nog eens 15 seconden later.

Dit is het gebouwde trapje (zie inleidende tekst). Deze waterval heeft zich gevormd in nog geen 20 seconden, en ik kwam er dus ook niet meer met droge laarzen uit.

De terugweg naar de natuurlijke ingang die nu mijn enige uitgang is geworden, want de ondergelopen lage doorgang heeft de andere uitweg geblokkeerd, was al niet meer met droge laarzen te doen (maar geeft niet, want ze waren toch al nat). Op sommige plekken was de beek meer dan kniediep en besloeg de gehele breedte van de gallerij.

Vergelijk deze foto met de foto die 20 minuten eerder was gemaakt.

Dit is waar de vloed die de grot instroomt, op de smalste plaats is de beek zo´n 2 meter breed en meer dan een halve meter diep.

Bij de natuurlijke ingang stroomt er gedurende hevige regen een beek naar binnen.

De hevige regenval heeft ook de weilanden blank gezet.

Aan de linkerkant is de kalkstenen heuvelrug te zien.

Er zat niets anders op dan bovenlangs terug te lopen. Het ingangsportaal van bovenaf gezien met de naar binnen kolkende stroom. De foto is genomen van zo´n 40 meter hoog.

De beek was er eerder dan ik.

In de naaste omgeving staat een rij populieren emt een mooie verzameling maretakken.

Vooral deze boom zit erg vol.